Szynszyla - kto to taki?

Budowa i wygląd

Charakterystyczną cechą szynszyli jest ich niesamowicie miękkie i delikatne futerko, które bywa porównywane do jedwabiu. Jest to futro bardzo gęste – z jednego mieszka wyrasta nawet 40 włosów. Wadą tak gęstego futerka jest to, że nie można dopuścić do zamoczenia się szynszyli, ponieważ nie jest ono w stanie samo wyschnąć. Wilgoć może doprowadzić do gnicia futra i chorób grzybiczych. Mokre zwierzątko należy natychmiast wytrzeć ręcznikiem i osuszyć chłodnym powietrzem suszarki. Gęste futerko ma również swoje plusy, ponieważ jest odporne na ataki pcheł oraz redukuje łupież szynszyli, dzięki czemu są one gryzoniami hipoalergicznymi.

Gdy zwierzątko jest przestraszone lub śpi kładzie uszy po sobie, natomiast kiedy nasłuchuje uszy są postawione.

Pamiętaj!
Siekacze szynszyli powinny być koloru pomarańczowego.

Odmiany barwne

Spośród trzech gatunków szynszyli: królewskiej (chinchilla real), dużej czyli górskiej (chinchilla brevicaudata) oraz szynszyli małej, inaczej nizinnej (chinchilla veligera) w hodowli występują obecnie dwa ostatnie: szynszyla nizinna hodowana w celu pozyskania futra oraz w hodowli amatorskiej, szynszyla górska hodowana jest do badań laboratoryjnych.

O barwie futra decyduje występowanie we włosach dwóch pigmentów: czarnego i brązowego, lub też braku któregokolwiek z nich. Dzięki pracy hodowców udało się uzyskać różne natężenie pigmentów, dlatego możemy się teraz cieszyć tyloma odmianami barwnymi.

Naturalną odmianą barwną szynszyli jest standard, wszystkie pozostałe powstały w wyniku mutacji genetycznych. Odmiany mutacyjne są dzielone na dominujące, recesywne lub dominująco-recesywne. Jeżeli ktoś z Państwa jest bardziej zainteresowany zachęcamy do zagłębienia się w szynszylowej genetyce.

Przykładowe odmiany barwne szynszyli:

• Standard – barwa najbardziej zbliżona do umaszczenia u szynszyli występujących w naturze – grzbiet szary (od jasnego do ciemnego), szare uszy, biały brzuch, czarne oczy;
• Beż Towera (heterozygotyczny) – futro ciemnobeżowe, brzuch biały, uszy różowe, oczy czerwone, ale mogą być również brązowe;
• Beż Towera (homozygotyczny) – futro jasnobeżowe, biały brzuch, uszy różowe, czerwone oczy;
• Beż Polski – futro bardzo jasnobeżowe, linia odcinająca biały brzuch często niewidoczna, uszy jasnoróżowe, beżowe; oczy porzeczkowe;
• Biała Wilsona – jednolicie białe futerko, z jasnoczerwonymi pazurkami, oczami jasnoczerwonymi bądź czarnymi i z możliwymi czarnymi koniuszkami uszu;
• Czarna Aksamitna (Black Velvet, TOV – touch of velvet) – futro czarne, brzuch biały, szare uszy i czarne oczy;
• Pink White (różowo-biała) – futro białe, uszy kremowe i czerwone oczy;
• Fioletowa – futro w odcieniu fioletowym, uszy szare, ciemne oczy, biały brzuch;
• Szafirowa – futro szare, dające niebieski odcień, uszy jasne, ciemne oczy, biały brzuch;
• Goldbar – futro z odcieniem złotego, jasne uszy, ciemne oczy, biały brzuch;
• Ebony – odmiana nie posiadająca białego brzucha. Wyróżniamy np.: ekstra ciemny ebony (czarna), biały ebony, Tan (ebony beżowy).

Istnieją również odmiany o odmiennej strukturze włosa, występujące we wszystkich odmianach barwnych:

• Curly – włos kręcony;
• Angora – włos długi.

Usposobienie

Szynszyle są zwierzętami łatwymi w hodowli ze względu na to, że całe dnie mogą pozostać bez opieki, zaopatrzone jednakże w wodę i pokarm. Są to zwierzątka czyste i łagodne, aczkolwiek nie można posądzić ich o małą ruchliwość czy brak energii. Osoby, które oczekują, że szynszyla będzie grzecznie siedzieć na rękach, czy pozwalać się tarmosić niestety zawiodą się. Szynszyle lubią drapanie za uszkiem i od czasu do czasu głaskanie, ale z reguły są zwierzętami, które lubią kiedy daje się im możliwość swobodnego biegania i zwiedzania pokoju. Zabawne jest to, że mimo swojego indywidualizmu szynszyla za nic w świecie nie pozwoli nam na spokojne czytanie książki. Będzie po nas biegać, delikatnie podskubywać palce bosych stóp i zaglądać do książki.

Szynszyle są zwierzętami stadnymi więc najlepiej zdecydować się na dwa osobniki, ale musi to być dobrze przemyślana decyzja. Trzeba rozpatrzyć to, że dwie szynszyle potrzebują więcej miejsca w klatce, jedzenia i w razie chorób zakaźnych będzie to dla nas podwójny koszt leczenia. Oczywiście nasze szynszyle mogą całe życie być zdrowe, ale warto rozpatrzyć to, czy stać nas na więcej niż jedno zwierzątko.

Samice a samce

• Zaniepokojona lub zdenerwowana samica obsikuje źródło niepokoju, czy zdenerwowania, czyli drugą szynszylę bądź człowieka. Samcom zdarza się to sporadycznie.
• Samce mogą żyć w zgodzie bez większych spięć jeśli w pobliżu nie ma samicy.
• Szynszyla może mieć za towarzysza zwierzątko innego gatunku, więc jeśli mamy świnkę morską powinny się dobrze dogadywać.
• Samice są bardziej terytorialne, częściej dochodzi między nimi do spięć.
• Jeśli decydujemy się na samca i samicę musimy wziąć pod uwagę to, że będą się rozmnażać, jeśli nie wykastrujemy jednego ze zwierząt.

Mieszkanie

Szynszyle są jednym z większych gatunków gryzoni, dlatego potrzebują w miarę możliwości jak największej klatki. Najlepiej gdy jest to klatka metalowa z kuwetą. Klatka taka powinna być wyposażona w półki wypoczynkowe, najlepiej drewniane. Szynszyle zazwyczaj obgryzają wszystko co mają w zasięgu, a plastik może być niebezpieczny.

Klatki przeznaczone dla innych gryzoni, nie nadają się dla szynszyli, ponieważ są za małe, co uniemożliwia im skakanie. Wysokość klatki nie powinna być mniejsza niż 60 cm.

Ze względu na to, że szynszyle są aktywne głównie wieczorem i nocą, ich klatka nie powinna stać w sypialni. Klatkę powinniśmy postawić w miejscu spokojnym, aby nie niepokoić zwierząt.

Optymalna temperatura dla naszych ulubieńców wynosi 18-22 °C.

Żywienie

Szynszyle są gryzoniami co oznacza, że zęby rosną im przez całe życie, przez co muszą być ścierane, a tu pojawia się zadanie dla nas - właścicieli szynszyli. By umożliwić ścieranie zębów musimy dostarczyć zwierzęciu pokarm zawierający dużą ilość włókna. Ponieważ pokarm o dużej zawartości włókna trzeba dokładnie przeżuć, a to wymaga czasu. Podczas żucia zęby dolne trą o zęby górne, dzięki czemu następuje ścieranie. Jeśli w pożywieniu szynszyli jest mało włókna, to pokarm zostaje szybko przeżuty i zęby nie są odpowiednio ścierane, a to niestety kończy się wizytą u weterynarza i cierpieniem zwierzęcia, które po pewnym czasie już nie może jeść. Oczywiście łatwiej jest zapobiegać niż leczyć.

Najlepszym sposobem jest zbilansowana dieta. Należy zapewnić naszemu pupilowi nieograniczony dostęp do siana, ponieważ nie utuczy ono naszego zwierzątka, a zawiera dużo włókna (obecnie na rynku dostępne są różne rodzaje sian np.: melisowe, rumiankowe, miętowe, więc nie musimy dawać cały czas tego samego).

Szynszyle bardzo lubią gałązki drzew owocowych takich jak jabłoń, czy grusza, lubiane są również gałązki wierzby i lipy. Pomagają one w ścieraniu zębów, siekaczy (przednich zębów) jak i trzonowców (tylnych zębów), więc warto aby cały czas w klatce były jakieś gałązki. Można kupić gotowe suszone patyczki w sklepach zoologicznych lub – jeśli mamy działkę – tam uciąć kilka gałązek i ususzyć. (Uwaga! Drzewka muszą być niepryskane!). Kostki wapniowe pomagają ścierać tylko siekacze, ponieważ szynszyle wyznają zasadę: co odgryzam to wypluwam, a to, co dotrze do tylnych zębów, rozmięknie pod wpływem śliny, dlatego wapienka nie są dobrym wyjściem. Zdrowe zęby szynszyli mają kolor ciemnożółty, wręcz pomarańczowy, dlatego warto czasami sprawdzić ich kolor, ponieważ jasne zęby mogą świadczyć o niedoborze minerałów.

Największa zbrodnia jaką popełniamy żywiąc nasze szynszyle to mieszanka dla szynszyli. Jest kolorowa i ładnie wygląda, ale nie zawsze to co ładne jest zdrowe. Szynszyle wybierają z niej to co im bardziej smakuje, niestety najczęściej są to kawałki zawierające małą ilość włókna. Ogólny skład takiej mieszanki nie jest najgorszy, niestety mało prawdopodobne jest że nasz zwierzak za każdym razem zje identyczną ilość pokarmu, dostarczającą mu niezbędne minerały i witaminy. Najbardziej wartościową karmą jest granulat dla szynszyli. Wszystkie składniki są zmielone, wymieszane i sprasowane w granulki dzięki czemu każda granulka ma prawie identyczny skład i zawartość witamin i minerałów. Szynszyla powinna dziennie dostawać ok. 2 łyżek stołowych granulatu.

Najważniejsza przy zakupie karmy jest zawartość włókna surowego, im więcej tym lepiej, dlatego dobrze zwracać na to uwagę.

Jeśli chcemy przestawić naszą szynszylę z mieszanki na granulat musimy to robić stopniowo ponieważ zwierzak zapewne będzie kręcił nosem na taką zmianę. Musimy być wytrwali w naszym postanowieniu o zmianie karmy i nie dawać za wygraną jeśli szynszyla początkowo mniej je, po pewnym czasie przyzwyczai się do zmiany i zacznie jeść normalnie. Jest to gra o wysoką stawkę ponieważ rozgrywa się o zdrowe zęby i szczęśliwe życie naszego gryzonia.

Uwaga!
Gwałtowne zmiany diety mogą wywołać poważne problemy jelitowe.

Przysmaki które śmiało możemy podawać naszym szynszylom:

• Suszone liście – brzozy, wierzby, truskawki, poziomki, jeżyny, czarnej porzeczki, lipy, klonu, warzyw (kalarepy, rzodkiewki, słonecznika)
• Suszone owoce – truskawka, malina, aronia, borówka amerykańska, porzeczka, jabłko, brzoskwinia, ananas (wszystkie w niewielkich ilościach, jako smakołyk)
• Suszone warzywa – marchewka, ogórek, burak, cykoria, podróżnik, pietruszka (korzeń i natka)
• Pestki, ziarna, nasiona – dyni, słonecznika, siemię lniane, migdały, rodzynki, dzika róża (najwyżej kilka sztuk dziennie)
• Suszone zioła – babka szerokolistna, babka lencetowata, nagietek, krwawnik, pokrzywa, mniszek lekarski (mlecz), hibiskus, skrzyp, jeżówka, ziele owsa, tasznik i wiele, wiele innych

Wszystkie te suszone składniki możemy sami zerwać i ususzyć dla naszych pupili. Jeśli chodzi o dziką różę bezpieczniej jest jednak skorzystać z asortymentu sklepu zoologicznego. Jeśli suszymy ananasa to musi być to ananas kupiony przez nas w formie „surowej”, owoce z puszki są za słodkie dla szynszyli.

Wszystkie wymienione wyżej zioła, warzywa, owoce, liście, pestki, ziarna oraz nasiona są przysmakami co oznacza, że możemy je podać naszej szynszyli w małej ilości i to raz na 2–3 dni. Tak jak człowiek nie może jeść słodyczy codziennie tak szynszyla nie może jeść codziennie samych smakołyków. Przysmaki muszą być podawane w formie suchej, ponieważ układ pokarmowy szynszyli nie jest przyzwyczajony do trawienia świeżej zieleniny.

Jako że dieta szynszyli opiera się w 100% na suszonym pożywieniu zwierzątko powinno mieć nieograniczony dostęp do świeżej wody.

Bieganie

Możliwość swobodnego pobiegania po domu jest największą radością jaką możemy sprawić naszemu pupilowi. Szynszyle są zwierzętami nocnymi z czym musimy się liczyć decydując się na tego gryzonia. Zwierzęta te budzą się ok. 18-19, oczywiście nie omieszkają nas o tym zawiadomić, kręcą się po klatce, skaczą, gryzą szczebelki klatki, jednym słowem energia je rozpiera. Przed wypuszczeniem szynszyli z klatki trzeba pamiętać o kilku rzeczach:

Szynszyla jako gryzoń lubi obgryzać różne rzeczy. Jej zębom na pewno nie umkną:

• Książki i gazety zawierające farby które mogą być toksyczne w różnym stopniu, dlatego bez względu jak śmiesznie wygląda szynszyla „czytająca” gazetę czy książkę nie pozwólmy im ich jeść.
• Rośliny doniczkowe również mogą być trujące, więc dobrze jest na czas biegania szynszyli schować je tak aby były poza zasięgiem zębów gryzonia.
• Kable, które koniecznie musimy schować, bądź zabezpieczyć osłonkami. Jeśli szynszyla przegryzie kabel to w najlepszym wypadku odbierze nam kablówkę. Niestety takie przygody najczęściej kończą się porażeniem przez prąd.
• Ciastka, słodycze, paluszki; to jedzenie jest zbyt słodkie bądź słone dla szynszyli dlatego lepiej je schować aby zwierzak się nie pochorował

Jest jeszcze kilka praktycznych rzeczy o których warto pamiętać przed wypuszczeniem szynszyli:

• Należy zamknąć okna.
• Jeśli mamy meblościankę bądź po prostu mebel zza którego ciężko będzie nam wyciągnąć szynszylę to dobrze jest przed bieganiem szczelnie zatkać szczelinę między meblem, a ścianą np.: ręcznikiem, szmatą, poduszkami, kawałkiem materiału, na wysokości ok. 1 metra, ponieważ szynszyle jako skoczne zwierzęta bez trudu przeskoczą niższe przeszkody.
• Najlepiej jeśli szynszyla biega w jednym pomieszczeniu, ponieważ łatwiej będzie nam jej szukać w jednym pokoju niż w całym mieszkaniu/domu. Szynszyli większego problemu nie sprawi wejście za pralkę. Przy przegryzaniu węża od pralki szynszyla trochę się natrudzi, ale w końcu jej się uda, a wtedy nasze kontakty z sąsiadami z piętra niżej mogą stać się lekko napięte.

Kąpiele piaskowe

Kąpiele piaskowe są jedną z ulubionych czynności wykonywanych przez szynszyle. Takie kąpiele są potrzebne, ponieważ podczas nich szynszyla oczyszcza swoje futro z zanieczyszczeń, martwych włosów i tłuszczu. Naczynie przeznaczone do kąpieli powinno być odpowiednio wysokie, ponieważ szynszyla obracając się w piasku będzie go wysypywać. Przy zbyt niskim naczyniu po 2–3 kąpielach z piaski nic nie zostanie, natomiast jeśli będzie zbyt wysokie to zwierzak nie będzie mógł do niego wskoczyć. Najlepszym rozwiązaniem jest akwarium – kula dla rybek. W zależności od wielkości naczynia kąpielowego należy wsypać ok. 2 szklanki piasku. Szynszyla kąpiąc się będzie zanieczyszczać piasek kałem, dlatego należy przynajmniej raz w tygodniu przesiać piasek przez sito (wystarczy zwykłe sito kuchenne o drobnych oczkach). W miarę ubywania materiału kąpielowego uzupełniamy, a przynajmniej raz w miesiącu wymieniamy na zupełnie nowy. Przy większej ilości szynszyli piasek będzie ubywał szybciej i bardziej się zanieczyszczał dlatego należy wymieniać, dosypywać i przesiewać go częściej.

Dojrzałość płciowa i rozmnażanie

Samice osiągają dojrzałość płciową ok. 7 miesiąca życia, natomiast samce ok. 5–6 miesiąca. Samce są płodne całe życie, natomiast samice mogą mieć młode nawet do 14 roku życia, po tym czasie stają się bezpłodne. Szynszyle mogą mieć maksymalnie 5 młodych, ale regułą są 2.

Zapłodniona samica staje się agresywna w stosunku do samca i gania go po klatce do upadłego, dlatego dobrze jest przełożyć samicę do innej klatki na dobę. Dobrze jeśli klatki stoją obok siebie, tak żeby zwierzęta mogły czuć swój zapach, ale nie mogły się pogryźć. Po dobie wkładamy samicę do klatki z samcem, jeśli obwąchują się spokojnie wtedy możemy je pod naszą kontrolą zostawić razem, jeśli natomiast samica jest agresywna to dobrze jest ją oddzielić na jeszcze jedną dobę po czym spróbować ponownie połączyć zwierzęta.

Jeżeli wiemy, że nasza szynszyla jest w ciąży dobrze jest udać się do lekarza weterynarii w celu zasięgnięcia kilku rad. Najważniejsze jest, aby dowiedzieć się jak powinna wyglądać dieta ciężarnej szynszyli, ponieważ takie zwierzątko będzie potrzebowało więcej witamin i minerałów, aby płody mogły się prawidłowo odżywiać i by u matki nie wystąpiły niedobory.

Ciąża u szynszyli trwa długo jak na gryzonia ponieważ aż 111 dni, czyli prawie 4 miesiące. Młode przychodzą na świat najczęściej między 7 a 9 rano. Podczas porodu mama szynszyla pomaga sobie wyciągnąć młode przednimi łapkami i zębami. Popiskiwanie w klatce świadczy o powiększeniu się rodziny.

Noworodki są pokryte futrem, mają wykształcone zęby (4 siekacze i 8 z 14 trzonowców), widzą i biegają. Waga małych szynszylątek waha się od 30 do 70 g. Przez pierwsze siedem dni maluchy są zdane na opiekę matki, odżywiają się wyłącznie jej mlekiem. Po tygodniu próbują zjadać stały pokarm, ale wciąż ich głównym składnikiem żywienia jest mleko. Nie należy wymieniać ściółki do 10 dnia od porodu. Oseski powinny zostać w klatce z matką do 2–3 miesiąca życia.

Dymorfizm płciowy u szynszyli jest dość wyraźny jeśli chodzi o narządy płciowe. Niezawodną cechą różniącą samca od samicy jest prącie o esowatym kształcie zwróconym w jego końcowym odcinku ku tyłowi. U samicy zewnętrzne narządy płciowe znajdują się bardzo blisko odbytu, u samca odległość ta jest większa. W przypadku problemów z rozróżnieniem płci najlepiej jest zwrócić się do weterynarza. Dobrze rozpoznana płeć zapobiegnie niekontrolowanemu rozmnażaniu się naszych szynszyli.

Co powinno nas zaniepokoić?

Skłonić do wizyty u lekarza weterynarii powinny nas takie objawy jak: brak apetytu, apatia, wydzielina z nosa, oczu, nadmierne ślinienie się, biegunka, brak kału, wzdęcia.

W takich przypadkach najlepiej jak najszybciej zasięgnąć porady u specjalisty.